کد مطلب:163224 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:146
عوامل احیاء؛ ذکر (1)
گفته شد كه تعلم و تعلیم، زمینه ساز اتباع و متابعت می شود و با تحولی كه در بینش و بصیرت آدمی می آید و با هدایتی كه به قدر خویش و استمرار خویش و روابط گسترده و پیچیده ی خویش فراهم می شود، از ضلال می رهد و به مقاصد و
راه و منازل و به سعی و عمل خویش واقف می شود.این تعلم، آدمی را به خود واقف می كند و بر خود ناظر می سازد.خودشناسی و خودسازی با هدایت و شكر و تمحیص و بلاء و عجز و اعتصام شكل می گیرد.
خودشناسی نه تنها در موجودی و امكان كه در رابطه با اشیاء و در آفاق و انفس شكل می گیرد تا آدمی بیابد كه جز خدا محركی و مقصدی نمی تواند داشته باشد.«حتی یتبین لهم انه الحق اولم یكف بربك انه علی كل شی شهید». [1] خدا كافی است و حضور دارد و با اوست كه رنج و خوشی و وابستگی به موقعیتها و بی تفاوتی ها بر طرف می شود، و حیات طیبه و سرور دائم و كرامت فراگیر و عیش تمام محقق می شود و تقدیر و تدبیر و تشكل جدید سر می گیرد.
پس از تعلم و تعلیم، نوبت ذكر است.ذكر یادآوری معرفت سابق و آگاهی پیشین است.معرفتی كه مغفول مانده و به خاطر شهوات غالب و یا اشتغال های بی حساب به فراموشی گراییده است.
در روایات گذشته به مذاكره، به ذكر «عند اهل العلم و الدین و اللب»، به تذاكر علم دین اشاره شده بود.
- در روایت فضال از حضرت رضا علیه السلام به ذكر مصیبت اهل بیت علیه السلام. [2] .
- در روایت داود بن سرحان از امام صادق علیه السلام به نقل معتب به این نكته تاكید دارد: «خیر الناس من بعدنا من ذاكر و دعا الی ذكرنا». [3] .
- از غزالی از امام صادق علیه السلام مجلس ذكر و علم را مجلسی می شمارد، «لا یشقی بهم جلیسین». [4] .
از رسول صلی الله علیه و آله نقل است؛ «ان الله عزوجل یقول تذاكر العلم بین عبادی فما تحیی علیه القلوب المیتة اذا انتهوا فیه الی امری». [5] .
- از امام باقر علیه السلام در اختصاص آمده؛ «تذكر العلم ساعة خیر من قیام لیلة». [6] .
- عن الباقر علیه السلام «رحم الله عبدا احیاء العلم.فقیل ما احیائه؟ قال ان یذاكره به اهل الدین و الورع». [7] .
و عن الباقر علیه السلام «تذاكر العلم دراسة و دراسة صلوة حسنة». [8] .
در این روایات هم به ذكر عالم و ذكر و حفظ علم و ذكر اهل دین و تعلم و تذاكر و یادآوری معارف اشاره شده است.
می توان در چند مرحله به این همه اشاره نمود:
- ذكر علم،
- ذكر اهل بیت (عالم)،
- ذكر مؤمنین،
- ذكر خویش.
راه و منازل و به سعی و عمل خویش واقف می شود.این تعلم، آدمی را به خود واقف می كند و بر خود ناظر می سازد.خودشناسی و خودسازی با هدایت و شكر و تمحیص و بلاء و عجز و اعتصام شكل می گیرد.
خودشناسی نه تنها در موجودی و امكان كه در رابطه با اشیاء و در آفاق و انفس شكل می گیرد تا آدمی بیابد كه جز خدا محركی و مقصدی نمی تواند داشته باشد.«حتی یتبین لهم انه الحق اولم یكف بربك انه علی كل شی شهید». [1] خدا كافی است و حضور دارد و با اوست كه رنج و خوشی و وابستگی به موقعیتها و بی تفاوتی ها بر طرف می شود، و حیات طیبه و سرور دائم و كرامت فراگیر و عیش تمام محقق می شود و تقدیر و تدبیر و تشكل جدید سر می گیرد.
پس از تعلم و تعلیم، نوبت ذكر است.ذكر یادآوری معرفت سابق و آگاهی پیشین است.معرفتی كه مغفول مانده و به خاطر شهوات غالب و یا اشتغال های بی حساب به فراموشی گراییده است.
در روایات گذشته به مذاكره، به ذكر «عند اهل العلم و الدین و اللب»، به تذاكر علم دین اشاره شده بود.
- در روایت فضال از حضرت رضا علیه السلام به ذكر مصیبت اهل بیت علیه السلام. [2] .
- در روایت داود بن سرحان از امام صادق علیه السلام به نقل معتب به این نكته تاكید دارد: «خیر الناس من بعدنا من ذاكر و دعا الی ذكرنا». [3] .
- از غزالی از امام صادق علیه السلام مجلس ذكر و علم را مجلسی می شمارد، «لا یشقی بهم جلیسین». [4] .
از رسول صلی الله علیه و آله نقل است؛ «ان الله عزوجل یقول تذاكر العلم بین عبادی فما تحیی علیه القلوب المیتة اذا انتهوا فیه الی امری». [5] .
- از امام باقر علیه السلام در اختصاص آمده؛ «تذكر العلم ساعة خیر من قیام لیلة». [6] .
- عن الباقر علیه السلام «رحم الله عبدا احیاء العلم.فقیل ما احیائه؟ قال ان یذاكره به اهل الدین و الورع». [7] .
و عن الباقر علیه السلام «تذاكر العلم دراسة و دراسة صلوة حسنة». [8] .
در این روایات هم به ذكر عالم و ذكر و حفظ علم و ذكر اهل دین و تعلم و تذاكر و یادآوری معارف اشاره شده است.
می توان در چند مرحله به این همه اشاره نمود:
- ذكر علم،
- ذكر اهل بیت (عالم)،
- ذكر مؤمنین،
- ذكر خویش.
[1] فصلت، 53.
[2] بحار، ج 1، ص 200، ح 6.
[3] بحارالانوار، ج 1، ص 200، ح 8.
[4] بحارالانوار، ج 1، ص 2000، ح 15.
[5] بحارالانوار، ج 1، ص 203، ح 17.
[6] بحارالانوار، ج 1، ص 204، ح 26.
[7] بحارالانوار، ج 1، ص 206، ح 36 و 37.
[8] بحارالانوار، ج 1، ص 206، ح 27.